Współczesne systemy informatyczne są coraz bardziej złożone, a cykle dostarczania oprogramowania, coraz krótsze. W takich realiach tradycyjne, ręczne testowanie przestaje wystarczać. Klucz do zapewnienia wysokiej jakości? Automatyczne testowanie aplikacji, zintegrowane z zarządzaniem cyklem życia aplikacji, czyli ALM (Application Lifecycle Management) 

Co oferuje ALM? 

ALM to zestaw procesów, narzędzi do automatyzacji oraz praktyk, które pomagają skutecznie zarządzać każdym etapem rozwoju oprogramowania – od zarządzania wymaganiami, przez projektowanie, tworzenie kodu, wykonywanie testów (w tym wszystkie czynności składające się na proces testowania np. testy funkcjonalne, testy API, optymalizacja, ponowne przeprowadzanie testów) aż po wdrożenie i utrzymanie produktu. Typowe funkcje ALM to: 

  • zarządzanie wymaganiami, 
  • planowanie i realizacja testów, 
  • śledzenie defektów, 
  • zarządzanie wersjami i zmianami, 
  • integracja z narzędziami CI/CD oraz repozytoriami kodu. 

Dzięki ALM możemy na bieżąco śledzić zmiany i zachować ciągłość informacji na każdym etapie projektu (cyklu życia aplikacji), co jest szczególnie ważne w branżach regulowanych, takich jak motoryzacja, lotnictwo czy medycyna. 

Rola automatyzacji testów w kontekście ALM 

Automatyzacja testów oprogramowania stanowi istotne rozszerzenie funkcjonalności ALM, umożliwiając powiązanie testów automatycznych z wymaganiami i zmianami w kodzie. W przeciwieństwie do testów manualnych, testy automatyczne można uruchamiać wielokrotnie przy każdej zmianie w systemie, co gwarantuje powtarzalność wyników oraz szybką walidację regresji. Dzięki temu możliwe jest wczesne wykrywanie defektów, skuteczniejsze zarządzanie jakością oraz kontrola jakości na każdym etapie cyklu życia produktu. 

Rodzaje testów automatycznych 

W procesie automatyzacji testów systemów wyróżniamy różne rodzaje testów automatycznych, takie jak testy jednostkowe, testy integracyjne, testy API, testy funkcjonalne. Każdy z tych typów pozwala na sprawdzenie innego poziomu działania oprogramowania i umożliwia skuteczne zarządzanie wymaganiami oraz kontrolę jakości w całym cyklu życia aplikacji (ALM). 

Proces automatyzacji testów 

Proces automatyzacji testów obejmuje kilka etapów: wybór narzędzi, analizę i projektowanie przypadków testowych, przygotowanie skryptów oraz przeprowadzanie testów automatycznych. Ważne jest, by wdrożenie automatyzacji testów było poprzedzone jasnym określeniem celów oraz kryteriów sukcesu. Przypadki testowe powinny być powiązane z wymaganiami biznesowymi, co zapewnia pełną identyfikowalność zmian i zgodność z normami branżowymi. 

Piramida testów 

Piramida automatyzacji testów to koncepcja, która pomaga zrozumieć, jakie testy automatyczne powinny dominować w projekcie. U podstawy piramidy znajdują się testy jednostkowe, następnie testy integracyjne, a na szczycie testy systemowe i testy akceptacyjne. Takie podejście pozwala na optymalizację kosztów i efektywne zarządzanie cyklem życia aplikacji. 

Zarządzanie testami i przypadkami testowymi 

Efektywne zarządzanie testami oraz przypadkami testowymi umożliwia szybkie reagowanie na zmiany w projekcie i przygotowanie dokładnej, pełnej dokumentacji procesu testowania aplikacji. Systemy ALM, takie jak PTC Codebeamer, wspierają zarządzanie cyklem życia aplikacji i pozwalają na łatwe śledzenie wyników testów oraz zarządzanie defektami. 

Techniczne korzyści automatyzacji w ALM: 

  • Testowanie regresji – automatyczne uruchamianie setów testowych przy każdej zmianie (testy regresji, testy automatyczne) 
  • Traceability – bezpośrednie powiązanie testów z wymaganiami i defektami (zarządzanie wymaganiami, wyniki testów) 
  • Zgodność i audytowalność – rejestr pełnej historii testów i wyników, raporty zgodności (przypadki testowe, przeprowadzanie testów) 
  • Współpraca zespołów – jedno źródło prawdy dla zespołów DEV, QA, Compliance (framework automatyzacji testów) 
grafika dodatkowa: kobieta pracująca z komputerem w fabryce

Codebeamer – przykład narzędzia ALM wspierającego automatyzację testów 

PTC Codebeamer ALM to rozwiązanie klasy enterprise, które umożliwia: 

  • modelowanie i hierarchizowanie wymagań, 
  • definiowanie i automatyzację przypadków testowych, 
  • powiązanie testów z wymaganiami, ryzykami i defektami, 
  • integrację z narzędziami CI/CD i frameworkami testowymi (np. Jenkins, Selenium, GitLab), 
  • generowanie raportów i śladów zgodności na potrzeby audytów (ramy automatyzacji, framework automatyzacji testów) 

Przykład dla ISO 26262: w narzędziu PTC Codebeamer można zmapować wymagania bezpieczeństwa do testów, automatycznie uruchomić testy jednostkowe, testy API i testy funkcjonalne, przypisać wyniki do konkretnej wersji oprogramowania, a na koniec wygenerować pełną dokumentację do audytu certyfikacyjnego. 

Jak to działa? Architektura techniczna 

Typowe wdrożenie automatyzacji testów z wykorzystaniem platformy PTC Codebeamer opiera się na kilku zintegrowanych elementach. Na całość składają się: system ALM (Application Lifecycle Management), narzędzie do testów automatycznych (np. Selenium WebDriver, Robot Framework, Telerik Test Studio), systemy CI/CD (ciągłej integracji i dostarczania), a także repozytoria kodu. 

Każde wprowadzenie nowej wersji kodu (tzw. commit) uruchamia automatyczny proces testowania w ramach pipeline CI, który integruje testy i skrypty. 

Wyniki testów trafiają z powrotem do systemu ALM i są powiązane z konkretnymi wymaganiami. Pozwala to na uzyskanie pełnego, łatwego do prześledzenia obrazu: od zgłoszonego wymagania, przez wykonanie testu, aż po jego wynik – co jest kluczowe np. w procesach zgodnych z normami branżowymi i audytami. 

Korzyści z testów – wpływ na jakość i zgodność 

Wykonywanie testów z wykorzystaniem narzędzi do automatyzacji dostępnych w rozwiązaniach ALM, pozwala: 

  • szybciej wykrywać regresje (testy regresji, testy integracyjne), 
  • ograniczać liczbę błędów produkcyjnych, 
  • lepiej spełniać wymagania jakościowe (np. bezpieczeństwo, niezawodność), 
  • zapewnić kompletną dokumentację procesu testowego – niezbędną podczas audytów i certyfikacji (zarządzanie wymaganiami, zarządzanie testami, wyniki testów) 

Wyzwania i dobre praktyki wdrożenia automatyzacji testów w ALM 

Wdrożenie automatyzacji testów w środowisku ALM, nawet z tak zaawansowanym narzędziem jak Codebeamer, wiąże się z szeregiem wyzwań organizacyjnych i technicznych. Najczęściej spotykane trudności to: 

  • migracja danych z dotychczasowych narzędzi, 
  • integracja z istniejącymi systemami, 
  • zapewnienie odpowiedniego poziomu adopcji wśród użytkowników, 
  • konieczność dostosowania platformy do specyficznych procesów firmy. 

Jednym z kluczowych wyzwań jest migracja danych – przeniesienie wymagań, przypadków testowych oraz historii defektów z różnych źródeł do nowego systemu. W praktyce pomocne okazuje się wykorzystanie dedykowanych narzędzi migracyjnych oraz opracowanie szczegółowego planu migracji, który minimalizuje ryzyko utraty informacji. 

Drugim istotnym czynnikiem jest adopcja przez użytkowników. Bez odpowiedniego zaangażowania zespołów, nawet najlepsze narzędzia nie przyniosą oczekiwanych rezultatów. Kompleksowe szkolenia, dostęp do dobrze uporządkowanej bazy wiedzy oraz aktualnej dokumentacji, a także włączenie użytkowników już na wczesnym etapie wdrożenia, pomagają dostosować platformę do realnych potrzeb zespołu. W przypadku Codebeamera szczególnie ważne jest utrzymywanie centralnej bazy wiedzy – wspiera ona spójność w sposobie korzystania z narzędzia i znacząco przyspiesza onboarding nowych członków zespołu.

Nie można też zapominać o integracji z istniejącą infrastrukturą. Codebeamer oferuje szerokie możliwości integracji z narzędziami CI/CD, repozytoriami kodu czy systemami zarządzania projektami, jednak każda organizacja ma swoją specyfikę. W praktyce często konieczne jest przygotowanie dedykowanych integracji lub skorzystanie z API, co wymaga zaangażowania doświadczonych specjalistów. 

Warto także pamiętać o ciągłym doskonaleniu procesów. Automatyzacja testów i wdrożenie ALM to nie jednorazowy projekt, lecz proces wymagający regularnych przeglądów, aktualizacji i dostosowań do zmieniających się wymagań biznesowych oraz technologicznych. 

Jak wdrożyć system typu Codebeamer? 

  • Jasno zdefiniuj cele wdrożenia i oczekiwane korzyści. 
  • Zaangażuj kluczowych interesariuszy na wczesnym etapie projektu. 
  • Zapewnij szkolenia i wsparcie dla użytkowników końcowych. 
  • Regularnie monitoruj efektywność wdrożenia i zbieraj feedback. 
  • Wdrażaj automatyzację etapami, zaczynając od kluczowych procesów. 
  • Dbaj o bezpieczeństwo, zgodność z regulacjami i audytowalność procesów 

Case study: wdrożenie PTC Codebeamer dla Impact Clean Power Technology S.A. 

Przykładem skutecznego wdrożenia rozwiązania PTC Codebeamer jest projekt zrealizowany przez TT PSC dla Impact Clean Power Technology S.A., lidera rozwiązań z zakresu magazynowania energii. Celem projektu była cyfryzacja i centralizacja zarządzania cyklem życia oprogramowania – od definiowania wymagań, przez automatyzację testów, po zarządzanie dokumentacją i śladami zgodności (zarządzanie cyklem życia aplikacji, automatyzacja testów). 

Wdrożenie narzędzia PTC Codebeamer, pozwoliło znacząco skrócić czas przygotowania i realizacji testów, zapewnić pełną transparentność procesu oraz ułatwić spełnienie wymagań audytowych i regulacyjnych. Centralizacja informacji i automatyzacja procesów umożliwiły firmie szybszą reakcję na zmiany oraz skuteczniejsze zarządzanie ryzykiem projektowym. Projekt TT PSC pokazał, że Codebeamer doskonale sprawdza się zarówno w środowiskach silnie regulowanych, jak i tam, gdzie kluczowa jest elastyczność i szybkość działania (zarządzanie testami, testy automatyczne, zarządzanie wymaganiami). 

Dowiedz się więcej tutaj: Wdrożenie systemu Codebeamer usprawniającego zarządzanie cyklem życia oprogramowania 

Podsumowanie 

Zintegrowane podejście do automatyzacji testów w środowisku ALM to obecnie jedno z najbardziej efektywnych narzędzi zapewniania jakości w projektach programistycznych. Rozwiązania takie jak Codebeamer oferują nie tylko kompleksowe zarządzanie wymaganiami i testami, ale również pełną zgodność z międzynarodowymi normami. 

Dla organizacji oznacza to: 

  • redukcję kosztów i czasu testowania, 
  • wyższą jakość końcowych produktów, 
  • poprawę współpracy między zespołami inżynieryjnymi. 

Kluczową zaletą jest wsparcie dla skalowalnych procesów. Skalowalność – jedna z flagowych wartości Codebeamera – oznacza, że możliwości platformy rosną proporcjonalnie do postępu prac projektowych oraz wielkości organizacji. Dzięki temu narzędzie pozostaje skuteczne i wydajne niezależnie od tego, czy wspiera jeden zespół, czy wdrożenie na poziomie całego przedsiębiorstwa. Jednocześnie elastyczność Codebeamera pozwala mu na płynne dopasowanie się do istniejącego w organizacji środowiska technicznego, procesowego i sytuacyjnego.