Zastanawiałeś się kiedyś, jak korzystają ze stron internetowych osoby niewidome i niepełnosprawne? Standardowe czynności, które wykonujemy na co dzień w Internecie są dla osób niepełnosprawnych utrudnione lub nawet niedostępne. Właśnie dlatego tak istotne są kryteria WCAG dla serwisów cyfrowych. Wykonanie przelewu bankowego, znalezienie informacji na stronach urzędowych czy zarezerwowanie online wizyty lekarskiej zajmuje chwilę, ale tylko wtedy, gdy strona jest dostępna. Co to oznacza w praktyce? To, że strona posiada odpowiednie funkcje umożliwiające poruszenie się po niej każdemu użytkowników, również osobom z niepełnosprawnością.
WCAG: krok w stronę dostępności
The Web Content Accessibility Guidelines to wytyczne dla przedsiębiorstw, jednostek samorządowych czy instytucji finansowych odnośnie zasad określających dostosowanie stron i aplikacji mobilnych. W Polsce 4 kwietnia 2019 została uchwalona ustawa o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych – Dz.U. 2019 poz. 848 , która wprowadza obowiązek umieszczenia na stronach instytucji publicznych deklaracji dostępności. Brak deklaracji skutkuje karą pieniężną. Co więcej, ta ustawa określa też kompetencje Ministerstwa Cyfryzacji odnośnie monitorowania i przestrzegania dostępności cyfrowej. Dostępność cyfrowa oznacza zgodność z wymaganiami WCAG 2.1. AA. Zostały one dokładnie opisane w tabeli dołączonej do ustawy .
Kogo dotyczy obowiązek dostosowania stron internetowych?
Ustawa nakłada obowiązek dostosowania stron i aplikacji mobilnych na podmioty publiczne, takie jak:
- Jednostki sektora finansów publicznych
- Państwowe jednostki organizacyjne bez osobowości prawnej
- Niektóre osoby prawne, np. finansowane ze środków publicznych w 50%, i inne
- Niektóre organizacje pozarządowe – przede wszystkim związane z ochroną zdrowia m.in. osób niepełnosprawnych i w wieku emerytalnym.
- NGO korzystające z dotacji unijnych
Ustawa nie nakłada obowiązku posiadania strony www czy aplikacji mobilnej. Dotyczy jednostek, które już je posiadają lub planują ich utworzenie.
Nawet jeśli wdrożenie WCAG nie jest obowiązkowe w przypadku Twojego biznesu, warto rozważyć wykorzystanie tych standardów. Mając stronę dostępną dla wszystkich użytkowników, możesz dotrzeć do większej grupy odbiorców, zwiększyć konkurencyjność na rynku oraz znaleźć potencjalnie nowych klientów. To również świetnie wpisze się w Twoją strategię odpowiedzialnego biznesu (CSR – corporate social responsibility)!
Kary za brak dostępności stron www
Brak wdrożenia oświadczenia o dostępności oraz brak publikacji w formie dostępnej obowiązkowych informacji wiążę się dla podmiotów wymienionych w w/w ustawie z karami pieniężnymi o wysokości:
- 5 000 zł kary za brak publikacji deklaracji dostępności
- 5 000 zł kary za brak publikacji w dostępnej formie obowiązkowych informacji i elementów strony czy aplikacji
- 10 000 zł kary za przewlekłe zwlekanie z zapewnieniem dostępności stron i aplikacji.
Zanim na daną jednostkę biznesową zostanie nałożona kara, otrzyma ona odpowiednie powiadomienie i wezwanie do naprawy lub wdrożenia konkretnych zmian. Nie zastosowanie się do nich wiąże się z karą pieniężną.
Deklaracji Dostępności
Publikacja tego cyfrowego dokumentu to informacja dla osób niepełnosprawnych odnośnie zawartości strony lub aplikacji. Jej publikacja nakłada na podmiot publiczny obowiązek sprawdzenia oraz regularnego kontrolowania dostępności cyfrowej.
Zawiera m.in. takie informacje, jak: datę publikacji i aktualizacji strony, sposób oceny dostępności, możliwość powiadomienia podmiotu publicznego o braku dostępności cyfrowej potrzebnych elementów, o dostępności tłumacza języka migowego lub skrótów klawiszowych pomagających poruszać się po stronie lub w aplikacji.
Deklaracja Dostępności powinna zostać umieszczona w widocznym miejscu, łatwym do znalezienia przez użytkownika:
- w przypadku strony internetowej – link na stronie głównej oraz na podstronach w stopce lub nagłówku
- w przypadku aplikacji mobilnej – link powinien zostać umieszczony w aplikacji w zakładce pomocy oraz w opisie aplikacji na stronie głównej podmiotu publicznego odpowiedzialnego za aplikację oraz w opisie na stronie sklepu z aplikacjami mobilnymi.
Ten dokument składa się też z odpowiednich identyfikatorów (atrybutów id), takich jak:
- a11y-wstep: obowiązkowe oświadczenie o dostępności;
- a11y-podmiot: nazwa podmiotu publicznego;
- a11y-url: adres strony internetowej lub aplikacji mobilnej:
- a11y-data-publikacja: data opublikowania strony internetowej lub wydania aplikacji;
- a11y-data-aktualizacja: data ostatniej aktualizacji strony internetowej lub aplikacji mobilnej;
- a11y-status: status pod względem zgodności z ustawą o dostępności cyfrowej;
- a11y-ocena: link do dokumentu z analizą o nadmiernym obciążeniu. Identyfikator jest opcjonalny;
- a11y-data-sporzadzenie: data sporządzenia Deklaracji Dostępności;
- a11y-audytor: nazwa podmiotu zewnętrznego, który przeprowadził badanie dostępności. Identyfikator jest opcjonalny;
- a11y-kontakt: sekcja z danymi kontaktowymi;
- a11y-osoba: imię i nazwisko osoby odpowiedzialnej za kontakt w sprawie niedostępności (osoba kontaktowa);
- a11y-email: adres poczty elektronicznej osoby kontaktowej – przykład:
<a id=”a11y-email” href=”mailto: dostepnosc@podmiot-publiczny.pl”>dostepnosc@podmiot-publiczny.pl</a>;
- a11y-telefon: numer telefonu do osoby kontaktowej;
- a11y-procedura: opis procedury wnioskowo-skargowej;
- a11y-architektura: sekcja z informacjami o dostępności architektonicznej.
- a11y-aplikacje: sekcja z informacjami o aplikacjach.
Wdrożenie standardów WCAG
W momencie tworzenia nowej strony wdrożenie standardów dostępności nie stanowi problemu ani nie wpływa na wzrost kosztów. Strona czy aplikacja może być zarówna dostępna, jak i funkcjonalna i atrakcyjna wizualnie. Wycena wykonania takiej strony zależy od wybranej technologii i rozwiązań, a zaprojektowanie odpowiednich funkcjonalności dla osób niepełnosprawnych nie wiążę się z poniesieniem dodatkowych kosztów.
Sytuacja jest bardziej skomplikowana w przypadku dostosowania istniejącej strony lub aplikacji. Rozpoczyna się od audytu, czyli od zbadania problemów dostępności i określeniu potrzebnych zmian.
Na podstawie audytu planowana jest wycena przebudowy strony lub aplikacji. W niektórych przypadkach może się okazać, że cena dostosowania serwisów internetowych przewyższy koszt zaprojektowania nowej, dostępnej strony.
WCAG zawiera 49 formalnych kryteriów dostępności uporządkowanych zgodnie z 4 zasadami:
- Postrzegalność
- Funkcjonalność
- Zrozumiałość
- Kompatybilność
Strona lub aplikacja podmiotu publicznego musi spełniać te standardy, aby została oceniana jako dostępna. Oznacza to, że nie ma możliwości zainstalowania specjalnej wtyczki czy dodatku, który sprawi, że strona będzie spełniała kryteria dostępności.
Zgodnie z ustawą obowiązek posiadania dostępnej strony i aplikacji mobilnej został nałożony głównie na podmioty publiczne. Jednak warto zastanowić się nad wdrożeniem tego rozwiązania również przypadku przedsiębiorstw komercyjnych. Zakupy w Internecie, zamawianie jedzenia przez aplikację mobilną czy rezerwacja biletów do kina to usługi, które powinny być dostępne dla wszystkich. Dla firm to szansa na zwiększenie swojej konkurencyjności na rynku i duży krok w stronę rozwijania odpowiedzialności biznesowej (CSR).